خیمه کوبی درواقع بازآفرینی حرکت کاروان امام حسین (ع) به سمت کربلا است که با روش تلفیق تعزیه خوانی و بازگویی مداح، بازیگری صدها هنرور با بيشترين نفرات،تجهيزات و سواران بر اسب و شتر در میدانی به وسعت سی هزار مترمربع درمجموعه فرهنگی خیمه‌گاه حسینی نوش آباد کاشان اجرا مي‌شود.

هرسال مراسم عزاداري و سوگواري محرم در تمامی مناطق ایران با شورو هيجان و معنويت وصف ناپذيري برگزار مي‌شود. مراسمی که می تواند مشابه، متفاوت و یا خاص هر شهر و دیاری باشد اما نشانگر فرهنگ و آداب و رسوم مردمان آن مناطق بوده و هر كدام در نوع خود قابل توجه و بي‌نظير است.

باشکوه‌ترین مراسم خیمه کوبی و خیمه برداری در نوش آباد

مراسم خیمه کوبی در برخی از مناظق و شهرهای ایران برگزار می‌شود، اما نوش آباد مجری بزرگترین و بی‌نظیرترین مراسم آیینی مذهبی خیمه کوبی و خیمه‌برداری کشور است که هر ساله میزبان صدها عزادار،گردشگر و بازدید کننده، عکاس و فیلمبردار از سراسر ایران و سایر کشورها است.

شهر نوش آباد از توابع شهرستان آران و بیدگل و در مجاورت کاشان یکی از شهرهای استان اصفهان است که از قديم برگزار كننده آيين‌هاي سنتي و مذهبي ويژه و منحصر به فردي همچون مراسم سقایی خوانی، خيمه کوبی، كتل برداری، جریده برداری و تعزيه خوانی است.

مراسم خیمه کوبی چگونه است؟

 آیین خیمه کوبی با حضور دو كاروان تعزيه‌خوان اوليا و اشقيا اجرا می‌شود و همه شرکت‌کنندگان، حتی بچه‌ها لباس مناسب شبیه‌خوانی می‌پوشند. در ابتدا، گروه اولیا با لباس سبز به حركت درمی‌آيند. شخصی که حامل دعوت‌نامه مردم کوفه است، در جلوی آن‌ها قرار دارد. سپس لشكريان يزيد با تجهيزات و نفرات بیشتر، راه را بر كاروان می‌بندند و آن‌ها را به منطقه‌ای بیابانی می‌برند.هر كاروان با پرچم‌هایشان متمایز هستند و خيمه‌ها که در طبق‌هايی با پارچه سبز پوشيده شده‌اند، توسط كودكانی با پوشش فرشتگان حمل می‌شوند.

این کاروان بزرگ و با عظمت از یک هزار و پانصد نفر از افرادی که از قبل برای نقش‌هایی که باید بازی کنند آماده شده‌اند، تشکیل شده است. کار این افراد  در صبح روز هشتم ماه محرم شروع می‌شود. همه‌ی بازیگران به تناسب نقش خود گریم شده ولباس وادوات مناسب را دریافت می‌کنند. سپس در ساعت 2بعد ازظهر کاروان از محلی تعیین شده حرکت می‌کند و در یک ستون بسیار منظم و با شکوه از خیابان‌های اصلی شهر می‌گذرد و به سمت خیمه‌گاه حسینی حرکت می‌کند. کاروان را حدودچهل گروه موسیقی سازهای ضربی و بادی از نقاط مختلف کشور همراهی می‌کند و شکوه و عظمت بازآفرینی واقعه کربلا را صد چندان می‌نماید.

حرکت کاروان

دو كاروان اولیا و اشقیا در ستونهایی منظم به سمت خیمه گاه حسینی نوش آباد حرکت می‌کنند. پس از طی مسیر4 کیلومتری کاروان ها به خیمه گاه می‌رسند. نقش آفرینان و شبيه‌خوان‌ها با رجزخوانی، خيمه‌ ها را برپا می‌کنند. خيمه‌های حسينی به شكل نيم‌دايره روی بلندی قرار می‌گیرد و خیمه اشقیا در ظاهر کنار نهر علقمه و نخلستان مستقر می‌شود.

نكته حائز اهمیت و قابل توجه در برگزاري اين مراسم آييني، حركت منظم، مرتب و با شكوه تمام افراد كاروان است كه توسط گروه زيادي از جوانان و انتظامات هيئت‌ها در طول مسير هدايت شده و شور و عظمت مراسم را چندصد برابر می‌کند.

هنروری، نظم وشکوه آیین خیمه کوبی نوش آباد شور و حال وصف ناپذیری از واقعه کربلا را برای عزادارن به نمایش می‌گذارد و در تمام طول مسير سياه پوشان و مردم عزادار با اشك و ناله های محزون و غمگين اين قافله را مشايعت مي‌كنند.

خیمه کوبی نوش آباد در عصر هشتم محرم، مقدمه‌ای است برای آئین خیمه برداری عصر یازدهم محرم که با اجرای تعزیه وقایع و اتفاقات عصر عاشورا و بازآفرینی هجوم اشقیا به خیمه‌های حسینی و تشییع پیكرهای شهدای كربلا را روایت کند.

اگر برنامه‌ای برای شركت در مراسم آیینی كشور دارید به شهر نوش آباد سفر كنید و یك محرم را، در شور عاشورایی مردم این دیار، شریك شوید.

مراسم روز یازدهم محرم

روز یازدهم محرم برای مردم نوش اباد حال و هوای دیگری دارد. هزاران نفر از دور و نزدیک برای دیدن مراسم تعزیه وخیمه عرب وارد نوش اباد می‌شوند.

صبح روز یازدهم دسته‌هایی از سادات نوش آباد با هدف تسلیت گویی به پیشگاه  حضرت زینب (س) به سمت خیمه گاه به حرکت درمی‌آیند. سادات که شال های سبز و زنان هم پوشیه های سبز دارند، با نوحه خوانی و سینه زنی به عزاداری  و سوگواری می‌پردازند. آنها مراتب حزن و اندوه وماتم خود را از شهادت امام حسين(ع) و یاران وفادارش را به همگان اعلام می‌دارند.

تعزیه خوان‌ها  هم از صبح آماده شده و لباس‌های مخصوص را می‌پوشند.  به ادوات و وسایل تعزیه مجهز شده و سوار بر اسب و پیاده  آماده اجرای مراسم می‌شوند .

صدای طبل و دهلها و شیپور و سنج ها آمدن تعزیه خوان ها را خبر می‌دهد. خیمه گاه حسینی مملو از جمعیتی است که ساعتها زودترآمده اند تا مراسم را ببینند.

مراسم خیمه برداری

آئین خیمه برداری با تعزیه امام حسین (ع) آغاز می‌شود .

کسانی که به عنوان پیکرشهدا، نقش آفرینی می‌کنند، درمیدان خیمه گاه بر روی خاک خفته اند .

لشکر اشقیا به خیمه‌های حسینی یورش می‌برند. اسب سواران پیکر شهدا را به زیر سم اسبان  می‌گیرند و پیاده ها با نیزه و سنگ بر پیکر شهدا می‌‎تازند.

لشکریان عمر سعد که لباس های سرخ به تن دارند به خیمه گاه هجوم می‌آورند و خیمه های اهل بیت را به آتش می‌کشند. کودکان را تازیانه می‌زنند و زنان حرم را به اسارت می‌برند.

عزاداران با بهت، اشک وآه نظاره گر وقایع جانسوز کربلا هستند. خیمه‎‌ها درحال سوختن است. اندوه و سکوت بر خیمه گاه حاکم شده‌است.

خیل عرب

اندکی بعد نقش آفرینانی که لباس‌های سفید عربی بر تن دارند، وارد میدان می‌شوند. آنها حماسه زنان بنی‌اسد را باز آفرینی می‎‌‌‌کنند که برای یاری حسین (ع) آمده اند. اما چون امام و یارانش را كشته می‌بینند بر سرو سینه می‌زنند و برای دفن آنها مردان‌شان را به كمك می‌خوانند. این جماعت که سر و روی خود را با پارچه سیاه پوشاندند، تکه‌هایی ازچوب نی را از بالای سر با ریتمی خاص برهم می‌زنند و در میدان تعزیه می‌گردند و می‌خوانند:

ای خیل عرب، حرمت از این کشته بدارید

هرچند شهید است، غریب است به خاکش بسپارید

و در این بین سواری سبزپوش که نقش آفرین امام سجاد(ع) است، در میان آنها گشته و اسامی شهدا را می‌خواند  و بنی اسد آنها را دفن می‌کنند.

با دفن شهدا مراسم به پایان می‌رسد و خیل عظیم جمعیت عزادار، با حزن و اندوه و تاثر راهی خانه می‌شوند.

سخن آخر

آیین‌ها و مراسم مذهبی مردم نوش آباد در ماه محرم خصوصا در روز‌های هشتم و یازدهم محرم به اوج خود می‌رسد. چرا که بزرگترین و با شکوه ترین مراسم خیمه کوبی و خیمه برداری برگزار می‌شود. این آیین، بازآفرینی حرکت کاروان و ورود قافله امام حسین (ع) و یارانش به سرزمین کربلا تا شهادت ایشان و وقایع بعد از آن تا به اسارت گرفتن خاندان امام است. این اتفاقات در قالب بزرگترین تعزیه، با نقش آفرینی بیش از هزار و پانصد هنرور، تعزیه خوان‌ و نوازنده، با شکوه هرچه تمام‌تر روایتگری می‌شود.

آیین خیمه‌کوبی و خیمه برداری نوش آباد قدمتی بیش از یک قرن دارد و در سال ۱۳۹۲ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.